سولانا (SOL) چیست و چطور کار می‌کند؟
سولانا یک بلاک‌چین نسل سوم است که برای اجرای اپلیکیشن‌های غیرمتمرکز و قراردادهای هوشمند با سرعت بسیار بالا و هزینه کم طراحی شده است. این شبکه در مارس ۲۰۲۰ روی شبکه اصلی (Mainnet) راه‌اندازی شد و توسط آنتولی یاكوونكو بنیان‌گذاری گردید. از همان ابتدا، سولانا به‌گونه‌ای طراحی شد که مقیاس‌پذیری بسیار بالایی داشته باشد، بدون اینکه امنیت یا غیرمتمرکز بودن آن تحت تأثیر قرار گیرد. ترکیب سرعت، کارایی و مقرون‌به‌صرفه بودن، سولانا را به یکی از پلتفرم‌های پرطرفدار و پرحرف‌و‌حدیث در دنیای کریپتو تبدیل کرده است.
برخلاف بلاک‌چین‌های قدیمی که با افزایش تعداد کاربران دچار مشکل می‌شوند، سولانا از طراحی فنی منحصربه‌فردی استفاده می‌کند که تراکنش‌ها را حتی تحت فشار زیاد به‌صورت روان و بدون مشکل انجام می‌دهد. توسعه‌دهندگان می‌توانند برنامه‌هایی با کیفیت مصرف‌کننده بسازند که سریع و پاسخگو باشند، در حالی که کاربران از کارمزدهایی بهره‌مند می‌شوند که اغلب تنها کسری از یک سنت است. این ویژگی باعث شده سولانا در حوزه‌هایی مانند دیفای، NFTها، بازی و پرداخت‌ها که عملکرد بالا اهمیت زیادی دارد، فعالیت گسترده‌ای داشته باشد.
سولانا چطور کار می‌کند؟
سولانا ترکیبی از مکانیزم اثبات سهام (Proof of Stake) و نوآوری‌ای به نام اثبات تاریخچه (Proof of History یا PoH) است. PoH یک ساعت رمزنگاری شده است که رویدادها را قبل از اضافه شدن به بلاک‌چین زمان‌گذاری می‌کند. از آنجایی که هر اعتبارسنج می‌تواند این جدول زمانی مشترک را تأیید کند، شبکه قادر است تراکنش‌ها را به‌صورت موازی پردازش و ترتیب‌بندی کند، بدون اینکه منتظر صف بماند، و این موضوع باعث افزایش چشمگیر توان عملیاتی می‌شود.
این معماری به اعتبارسنج‌ها اجازه می‌دهد تا به‌طور مستقل‌تر عمل کنند و در عین حال به اجماع امن برسند، که باعث کاهش گلوگاه‌هایی می‌شود که سایر بلاک‌چین‌ها را کند می‌کنند. نتیجه، شبکه‌ای است که قادر است هزاران تراکنش در ثانیه را پردازش کند، با نهایی‌سازی تقریبا آنی، و در عین حال مشارکت را برای مجموعه‌ای جهانی از اعتبارسنج‌ها و توسعه‌دهندگان باز نگه می‌دارد.
ستون‌های فناوری سولانا
در ادامه، نوآوری‌های اصلی که اغلب هنگام پرسش از نحوه دستیابی سولانا به سرعت و کارایی بالا ذکر می‌شوند آورده شده است:
- اثبات تاریخچه (Proof of History – PoH): یک سیستم زمان‌بندی قابل تأیید که رویدادها را مرتب می‌کند و امکان پردازش موازی امن را فراهم می‌کند.
- تاور BFT (Tower BFT): الگوریتم اجماعی بهینه‌شده برای PoH که امنیت و کارایی انرژی را افزایش می‌دهد.
- گلف استریم (Gulf Stream): تراکنش‌ها را قبل از موعد به اعتبارسنج‌ها می‌فرستد تا تولید بلاک‌ها سریع‌تر انجام شود.
- سی‌لول (Sealevel): محیط اجرای قراردادهای هوشمند موازی که هزاران برنامه را به‌صورت همزمان اجرا می‌کند.
سولانا در مقایسه با اتریوم و بیت‌کوین
بزرگ‌ترین تفاوت در عملکرد و هزینه است. بیت‌کوین به‌طور متوسط حدود ۷ تراکنش در ثانیه پردازش می‌کند و اتریوم معمولاً در ده‌ها تراکنش در ثانیه قرار دارد، در حالی که سولانا برای پردازش ده‌ها هزار تراکنش در ثانیه طراحی شده است.
در سولانا، کارمزدها معمولاً بسیار کم و اغلب کسری از یک سنت هستند، که این موضوع استفاده از اپلیکیشن‌هایی با تعداد بالای تراکنش روی بلاک‌چین، مانند بازارهای NFT، پروتکل‌های دیفای یا بازی‌های مبتنی بر زنجیره را عملی و مقرون‌به‌صرفه می‌کند.
تجربه کاربری نیز بهبود می‌یابد. در سولانا، تراکنش‌ها سریع تأیید می‌شوند، که باعث می‌شود اپلیکیشن‌های غیرمتمرکز حس و عملکردی شبیه اپلیکیشن‌های وب سنتی داشته باشند. برای توسعه‌دهندگان، این امکان را فراهم می‌کند تا کاربردهایی را پیاده‌سازی کنند که در شبکه‌های کندتر و پرهزینه قابل اجرا نیستند. بحث درباره‌ی مصالحه‌ها در هر اکوسیستمی وجود دارد، اما برای بسیاری از سناریوهای بلادرنگ و با حجم بالا، طراحی سولانا مزیت قابل توجهی ارائه می‌دهد.
توکن SOL
SOL توکن بومی است که اقتصاد سولانا را تأمین می‌کند. درست مانند ETH در اتریوم، از SOL برای پرداخت کارمزد تراکنش‌ها و تعامل با قراردادهای هوشمند استفاده می‌شود. دارندگان همچنین می‌توانند SOL را استیک کنند تا به امنیت شبکه در مکانیزم اثبات سهام کمک کنند و در ازای حمایت از عملیات اعتبارسنج‌ها، پاداش دریافت کنند.
عرضه سولانا به مجموع ۴۸۹ میلیون توکن SOL محدود شده است. قیمت بازار مانند هر دارایی دیگری با عرضه و تقاضا تغییر می‌کند و SOL همواره جزو دارایی‌های بزرگ کریپتو از نظر ارزش بازار باقی مانده است. در خود اکوسیستم، SOL سوختی است که اپلیکیشن‌ها را روشن نگه می‌دارد؛ از تبادل توکن‌ها و ساخت NFTها گرفته تا پرداخت برای عملیات درون بازی.
چه عواملی باعث رشد و حرکت سولانا می‌شوند؟
تاریخچه قیمت SOL از زمان راه‌اندازی شبکه اصلی در سال ۲۰۲۰ پر از رویداد بوده است؛ قیمت آن از کمتر از یک دلار آمریکا شروع شد و در دوره‌هایی که اکوسیستم رشد سریعی داشت، به بالای ۳۰۰ دلار رسید. هرچه اپلیکیشن‌ها، کاربران و تراکنش‌های بیشتری وجود داشته باشد، تقاضا برای فضای بلاک‌چین و به تبع آن برای SOL بیشتر می‌شود.
سرعت راه‌اندازی پروژه‌های جدید در دیفای و NFTهای سولانا، مشارکت اعتبارسنج‌ها و فعالیت شبکه، به‌روزرسانی‌هایی که توسط سولانا لبز و بنیاد سولانا انجام می‌شود، و چرخه کلی بازار کریپتو از عوامل موثر هستند. روایت‌های جدید مانند افزایش ناگهانی میم‌کوین‌ها نیز می‌توانند بر حجم تراکنش‌ها و دیده‌شدن در زنجیره تأثیر بگذارند.
روی سولانا چه چیزهایی می‌توان ساخت؟
به دلیل سرعت بالای شبکه و کارمزدهای پایین، سولانا به بستری مناسب برای توسعه‌دهندگان تبدیل شده است. پروتکل‌های دیفای معاملات، وام‌دهی و استراتژی‌های کسب بازده را اجرا می‌کنند که به تأیید سریع تراکنش‌ها وابسته‌اند.
پلتفرم‌های NFT می‌توانند هنر دیجیتال و کلکسیون‌ها را بدون هزینه‌های سنگین مینت و معامله کنند. توسعه‌دهندگان بازی نیز می‌توانند بخش بیشتری از منطق بازی را روی بلاک‌چین پیاده کنند و اقتصاد واقعی درون بازی‌های خود ایجاد کنند.
پرداخت‌ها و انتقالات جهانی نیز از دیگر کاربردهای سولانا هستند. با سولانا، ارسال ارزش به سراسر جهان می‌تواند تقریباً آنی و کم‌هزینه باشد، که برای اپلیکیشن‌های مصرف‌کننده و ابزارهای فین‌تک جذاب است. با ادامه کاوش توسعه‌دهندگان در اجرای موازی و محیط اجرایی سولانا، دامنه برنامه‌های کاربردی عملی و کاربرپسند همچنان در حال گسترش است.
جمع‌بندی نهایی
سولانا قصد داشت یک مشکل ساده اما دشوار را حل کند: بلاک‌چین‌ها را سریع و مقرون‌به‌صرفه کند بدون اینکه امنیت فدا شود. با ترکیب مکانیزم اثبات سهام (Proof of Stake) با اثبات تاریخچه (Proof of History) و مجموعه‌ای از اجزای بهینه‌شده برای عملکرد، شبکه سرعت بالا و کارمزدهای کم را ارائه می‌دهد که امکان ایجاد دسته‌های جدیدی از اپلیکیشن‌های مبتنی بر بلاک‌چین را فراهم می‌کند.